โรคซึมเศร้ามีสาเหตุมาจากอะไรกันแน่ แล้วสืบทอดทางพันธุกรรมได้จริงหรือ?
เมื่อพูดถึง ‘โรคซึมเศร้า’ หรือ ‘Depression disorder’ เชื่อว่าหลาย ๆ คนน่าจะพอทราบกันดีว่าหมายถึงคนที่มีอาการซึมเศร้า เพราะ ‘ตัวโรค’ บังคับให้พวกเขาต้องรู้สึกแบบนั้น เป็นโรคที่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกราวกับโลกทั้งใบของพวกเขาถูกปกคลุมไปด้วยฟิลเตอร์สีเทา ๆ ที่เช็ดอย่างไรก็เอาไม่ออก เนื่องจากสารเคมีในสมองนั้นหลั่งออกมาไม่สมดุล เมื่อประกอบเข้ากับสภาพแวดล้อมที่ต้องพบเจอกับเรื่องหนัก ๆ ชวนเครียดตลอดเวลา เลยเป็นสาเหตุให้คนเหล่านั้นต้องเจ็บป่วย อย่างไรก็ตามนอกเหนือจากเรื่องของสารเคมีในสมองกับสภาพแวดล้อมที่ต้องเจอแล้ว ยังมีอีกสาเหตุหนึ่งที่ได้รับการพูดถึงบ่อยไม่แพ้กัน นั่นก็คือเรื่องของกรรมพันธุ์ และพันธุกรรม ที่เชื่อกันว่ามีผลต่อการเป็นโรคนี้ได้ด้วย ซึ่งวันนี้ THE OASIS คลินิกจิตเวช เราจะพาทุกคนไปไขข้อข้องใจพร้อม ๆ กันว่า สรุปแล้วโรคซึมเศร้านั้นคืออะไร มีอาการแบบไหน ใครสามารถเป็นได้บ้าง และที่สำคัญคือโรคนี้สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้จริงหรือไม่
โรคซึมเศร้าคืออะไร และมีอาการอย่างไรบ้าง?
อย่างที่เราได้กล่าวไปข้างต้นว่าโรคซึมเศร้านั้นไม่ได้เกิดขึ้นมาจากสภาพจิตใจที่อ่อนแอเพียงอย่างเดียว แต่มีผลมาจากการทำงานของสมองที่ไม่สมดุลด้วย ด้วยเหตุนี้จึงส่งผลให้สมองหลั่งสารสำคัญ ๆ ผิดเพี้ยนไป เช่น สารโดพามีน (dopamine) ที่กระตุ้นให้เรารู้สึกสนุก ตื่นตัว กระฉับกระเฉง และมีสมาธิ, สารเซโรโทนิน (Serotonin) ที่ควบคุมความรู้สึกเจ็บปวด หิว และอยากอาหาร และสารนอร์อิพิเนฟริน (Norepinephrine) ที่ช่วยให้มีความตื่นตัว เป็นต้น เมื่อสารเหล่านี้มีการทำงานที่ไม่เหมาะสมจึงส่งผลกระทบให้ระบบภายในของเรารวนจนไม่สามารถควบคุมความรู้สึกของตัวเองได้เหมือนคนปกติ โรคซึมเศร้าจึงถูกจัดให้เป็นอาการผิดปกติทางอารมณ์ ที่ส่งผลกระทบต่อความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมต่าง ๆ ของผู้ป่วย ทำให้เรารู้สึกเศร้า ว่างเปล่า อยากร้องไห้แบบไม่มีสาเหตุ สิ้นหวัง หมดความสนใจในสิ่งต่าง ๆ อะไรที่เคยชอบทำก็รู้สึกเฉยชาไปหมด นอกจากด้านความรู้สึกแล้วยังรวมไปถึงอาการทางร่างกายที่ทำให้รู้สึกเหนื่อยล้า นอนไม่หลับ หรือบางครั้งก็ง่วงนอนมากเกินไป หมดความอยากอาหาร น้ำหนักลด หรือบางคนก็กินมากเกินไปจนน้ำหนักเพิ่มขึ้น เป็นต้น
สาเหตุของโรคซึมเศร้าคืออะไร แล้วสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้จริงหรือ?
ในปัจจุบันมีการศึกษา และอธิบายถึงสาเหตุของโรคซึมเศร้าไว้ 3 สาเหตุใหญ่ ๆ และหนึ่งในนั้นก็มีเรื่องของพันธุกรรมรวมอยู่ด้วย โดยเราขออธิบายไปทีละสาเหตุ ดังนี้
1.สาเหตุมาจากสภาพแวดล้อมที่เติบโตขึ้นมา
สาเหตุแรกที่มีการระบุเอาไว้ว่าสามารถส่งผลให้เกิดการเป็นโรคซึมเศร้าได้ ก็คือเรื่องของสภาพแวดล้อมที่แต่ละคนเติบโตขึ้นมา ถ้าในสภาพแวดล้อมนั้นเต็มไปด้วยปัญหารุมเร้าที่ก่อให้เกิดความเครียดสูง ก็จะทำให้คนเหล่านั้นสะสมความเครียด และวิตกกังวลจนซึมเศร้า รวมไปถึงการเผชิญหน้ากับเหตุการณ์ร้ายแรงที่ยากจะพาตัวเองออกมาจากความเศร้า และวิตกกังวลต่าง ๆ อย่างการโดนทำร้ายร่างกาย การผิดหวังจากความรัก ตกงาน หรืออะไรก็ตามที่ทำให้จิตใจอยู่ในสภาพอ่อนแอจนกู่ไม่กลับ ก็จะส่งผลให้เกิดโรคซึมเศร้าได้
2.สาเหตุมาจากพันธุกรรม
อีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้เป็นโรคซึมเศร้าได้ ก็คือพันธุกรรมนั่นเอง โดยมีการศึกษาค้นพบว่ามีโอกาสตั้งแต่ 20 – 40 เปอร์เซ็นต์เลยที่เราจะมีโอกาสสืบทอดโรคซึมเศร้ามาจากญาติสายตรงอย่างพ่อ แม่ พี่ น้อง ได้ ยิ่งถ้ารวมเข้ากับสภาพแวดล้อมที่เอื้อให้เป็นโรคซึมเศร้าด้วยแล้ว ก็ยิ่งมีโอกาสพุ่งสูงถึง 60 เปอร์เซ็นต์ และถ้าคนคนนั้นเป็นฝาแฝดกับเราก็ยิ่งเพิ่มโอกาสให้สูงมากขึ้นไปถึง 80 เปอร์เซ็นต์ได้เลยทีเดียว
3.สาเหตุจากอายุที่มากขึ้น
สำหรับสาเหตุสุดท้ายที่เราหยิบยกมาเล่าให้ฟังในบทความนี้ ก็คือเรื่องของอายุ ต่อให้ช่วงวัยหนุ่มสาวเราจะมีสุขภาพดี และแข็งแรง แต่เมื่อเริ่มแก่ตัว ฮอร์โมนต่าง ๆ ของเราก็จะแปรปรวน ยิ่งถ้าต้องอยู่ตัวคนเดียว ไม่ได้ทำงานเหมือนสมัยก่อน ก็ยิ่งทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกไร้ค่า และค่อย ๆ ซึมเศร้า จนสามารถนำไปสู่การเป็นโรคซึมเศร้าได้ โดยอาการที่จะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยซึมเศร้าที่เป็นผู้สูงอายุจะแตกต่างจากวัยอื่น ๆ ค่อนข้างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป มีความจำถดถอย เป็นต้น
รักษาโรคซึมเศร้าจากพันธุกรรมให้หายดีเป็นปกติได้หรือไม่?
ถึงแม้ว่าโรคซึมเศร้าจะทำให้ร่างกาย และจิตใจของเรารู้สึกย่ำแย่ และนำพาไปสู่การเป็นโรคเรื้อรังอื่น ๆ อย่าง โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคไทรอยด์ โรคภูมิแพ้ โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง โรคสมองเสื่อม และโรคมะเร็งได้ แต่ข่าวดีคือไม่ว่าคุณจะเป็นโรคซึมเศร้าด้วยสาเหตุใด ทั้งจากสภาพแวดล้อมก็ดี อายุก็ดี หรือพันธุกรรมก็ดี ล้วนสามารถรักษาโรคซึมเศร้าให้หายขาดได้ ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการไม่รุนแรงมาก และเข้าพบจิตแพทย์ได้โดยเร็ว ซึ่งหลังจากที่เราปรึกษาจิตแพทย์แล้ว เราก็จะได้รับการวินิจฉัย และทราบวิธีการรักษา โดยจะแบ่งออกเป็นสองแบบคือการพูดคุย และทำจิตบำบัดเพื่อปรับความคิด รวมไปถึงการทานยากลุ่มยาต้านเศร้า (Antidepressants) เพื่อปรับสารในสมองให้กลับมาสมดุลอีกครั้ง อย่างไรก็ตามถ้าใครที่มีอาการรุนแรงมาก ๆ การรักษาอาจจะไม่ได้ช่วยให้หายขาด แต่เป็นการรักษาต่อเนื่องเพื่อปรับให้เราค่อย ๆ ดีขึ้นตามลำดับ ทั้งนี้ทั้งนั้นคนที่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้าจะไม่สามารถหายเองได้ และไม่สามารถหยุดทานยาเองได้ด้วย ดังนั้นต้องหมั่นปรึกษาจิตแพทย์ และทำตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
หลังจากอ่านมาถึงตรงนี้ เชื่อว่าทุกคนน่าจะได้รับคำตอบที่สงสัยกันแล้วว่า โรคซึมเศร้าเราสามารถสืบทอดทางพันธุกรรมได้ไหม ซึ่งถ้าใครทราบแล้วก็อย่าลืมคอยตรวจสอบสุขภาพจิตใจของตัวเองอย่างสม่ำเสมอ เพราะร่างกายที่ดีต้องควบคู่ไปกับจิตใจที่แจ่มใสด้วย หากท่านใดอยากลองเปิดโอกาสให้ตัวเองได้พูดคุยกับจิตแพทย์ หรือปรึกษาจิตแพทย์ออนไลน์ดูสักครั้ง ที่ THE OASIS คลินิกจิตเวชยินดีให้คำปรึกษาปัญหาด้านสุขภาพจิต โรคซึมเศร้า โรคนอนไม่หลับ โรควิตกกังวล และปัญหาสุขภาพจิตอื่น ๆ เรามีจิตแพทย์ หมอจิตเวช และนักจิตบำบัดผู้เชี่ยวชาญ พร้อมรับฟังปัญหา และบริการวางแผนการรักษา บำบัดด้วยศิลปะเพื่อเพิ่มการตระหนักรู้ให้กับจิตใจ และทำให้คุณได้ใส่ใจในรายละเอียดเล็ก ๆ ในชีวิตมากขึ้น ผู้รับบริการจะได้รับความรู้ความเข้าใจในภาวะโรค และมีบทบาทในการวางแผนการรักษาร่วมกัน ทั้งในส่วนการรักษาด้วยยา และการทำจิตบำบัด
The Oasis คลินิกจิตเวช บริการวางแผนรักษาโรคทางจิตเวช
โดยจิตแพทย์ หมอจิตเวช และนักจิตบำบัดผู้เชี่ยวชาญ ทั้งโรควิตกกังวล โรคซึมเศร้า โรคนอนไม่หลับ อาการแพนิค อารมณ์สองขั้ว ย้ำคิดย้ำทำ และปัญหาสุขภาพจิตอื่น ๆ
Commentaires