การเล่นบำบัด คือการบำบัดรูปแบบหนึ่งที่ใช้กระบวนการเล่นเข้ามาเป็นสื่อกลางในการสื่อสารระหว่างคนไข้กับนักบำบัด โดยมีอุปกรณ์ที่ค่อนข้างหลากหลายทั้งในรูปแบบของของเล่นไม่ว่าจะเป็น บ้านตุ๊กตา ตุ๊กตา หุ่นมือ รวมถึง เครื่องดนตรีต่างๆ ศิลปะ ดินเหนียว เพื่อให้คนไข้ใช้เป็นเครื่องมือในการเข้าไปสำรวจความคิด ความรู้สึกที่ซ่อนอยู่ แล้วถ่ายทอดออกมาผ่านวิธีการเล่นต่างๆ โดยนักบำบัดจะสามารถเข้าใจถึงปัญหาของคนไข้ได้มากขึ้นผ่านวิธีการเลือกอุปกรณ์ในการเล่น รูปแบบของการเล่น วิธีของการเล่น รวมถึงการปฎิสัมพันธ์ระหว่างนักบำบัดและคนไข้
ทำไมถึงต้องมีการเล่นบำบัด
การเล่นบำบัดถูกออกแบบขึ้นมาเพื่อตอบสนองรูปแบบการสื่อสารของแต่ละช่วงวัย ถ้าลองเปรียบเทียบวิธีการสื่อสารของแต่ละช่วงวัย จะสังเกตได้ว่า การสื่อสารของเด็กและผู้ใหญ่มีวิธีการสื่อสารที่แตกต่างกัน เกี่ยวเนื่องกับปัจจัยหลายๆด้าน ไม่ว่าจะเป็นพัฒนาการทางด้านสมอง ความสามารถในการทำความเข้าใจเรื่องราวหรือเหตุการณ์ต่างๆ การตีความอารมณ์และความรู้สึก ความสามารถในการสื่อสารในเชิงคำพูดเพื่อสร้างความเข้าใจ ถ้าลองสังเกตคุณสมบัติเหล่านี้ อาจจะเป็นสิ่งที่ผู้ใหญ่สามารถทำได้ เพราะภาษาพูดเป็นภาษาที่ผู้ใหญ่ใช้ในการสื่อสารเป็นหลัก แต่สำหรับช่วงวัยเด็กแล้วเขามีภาษาที่ใช้ในการสื่อสารที่แตกต่างออกไป เด็กอาจจะยังไม่สามารถเข้าใจอารมณ์และความรู้สึกจนสามารถบอกมาเป็นคำพูดได้ว่า เขารู้สึกโกรธ กังวล หรือกลัว เขาอาจจะตีความได้แค่ว่าเป็นความรู้สึกที่ไม่ดี เพราะฉะนั้นการสะท้อนปัญหาผ่านการพูดคุยอาจจะไม่ตอบโจทย์สำหรับช่วงวัยนี้
การเล่น คือ ภาษาของเด็ก
การเล่นบำบัดจึงถูกพัฒนาขึ้นโดยใช้วิธีการสื่อสารที่เหมาะสมกับเด็ก นั่นคือการสื่อสารผ่านการเล่น การเล่นเป็นกิจกรรมที่เด็กทำอยู่อย่างเป็นธรรมชาติ เด็กๆมักจะสื่อสารผ่านรูปแบบของการเล่น ไม่ว่าจะเป็นการเล่นเป็นกลุ่ม การเล่นเป็นคู่ หรือแม้แต่การเล่นคนเดียว ถ้าลองสังเกต วิธีการเล่นต่างๆ มักจะสะท้อนสิ่งที่เขาคิด ความเชื่อ หรือสิ่งที่เขากำลังรู้สึกอยู่ การเล่นจึงเป็นรูปแบบการสื่อสารที่เหมาะสมกับช่วงวัย เพราะตรงกับภาษาของเด็ก จะช่วยให้เด็กๆสามารถสื่อสารหรือบอกเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้นกับเขาได้อย่างชัดเจน ถ้าลองสังเกตดีๆ ทุกๆครั้งที่เด็ก